Ο πολύ ευφυής τίτλος που έχει χρησιμοποιήσει, σε ένα από τα τελευταία του βιβλία, ο Μίκης Ανδρουλάκης, πιστεύω ότι εκφράζει την πολιτική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη χώρα. Μόλις τέσσερις μήνες μετά τις τελευταίες εκλογές και τίποτα πλέον δεν φαντάζει το ίδιο. Βρισκόμαστε εντός ενός φαύλου κύκλου πολιτικής και κοινωνικής αστάθειας όπου κανένας δεν φαίνεται να μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση. Ότι αλχημείες προσπαθεί να εφαρμόσει η κυβέρνηση για να βελτιώσει την εικόνα της και να αλλάξει την ατζέντα των προβλημάτων πέφτουν στο κενό. Από την άλλη, το ΠΑΣΟΚ βαθιά πληγωμένο και ανήμπορο από τις τελευταίες εσωκομματικές αντιπαραθέσεις, δεν πείθει ότι είναι έτοιμο για μια εναλλακτική διακυβέρνηση.
Ο δικομματισμός σε κρίση θα ήταν μια πρώτη εκτίμηση. Η δηλωμένη απογοήτευση του κόσμου, που εκφράστηκε σε κάποιο βαθμό κατά τις τελευταίες εκλογές, δεν φαίνεται να εκτονώνεται. Τουναντίον, μεγιστοποιείται και πλήττει κυρίως τον πολιτικό και κοινωνικό χώρο της κεντροαριστεράς. Σήμερα το ΠΑΣΟΚ, αν και στην αξιωματική αντιπολίτευση, βρίσκεται σε μια λανθάνουσα πορεία πολιτικής απαξίωσης και αποδόμησης σε ένα πάλαι ποτέ προνομιακό μέτωπο, αυτό της ιδεολογικής και πολιτικής συγκρότησης του. Ένα μεγάλο ΓΙΑΤΙ πλανάται. Γιατί δεν μπορεί να πείσει, να εκφράσει πειστικά την διαφορετικότητα και την ποιότητα του έναντι της συντηρητικής παράταξης;
Δεν χωρά αμφιβολία ότι απώλεσε την επαφή, την επικοινωνία του με την κοινωνία και πρωτίστως με τις ομάδες αυτές που αποτελούσαν διαχρονικά τον προνομιακό χώρο του. Έχασε την ατμομηχανή του, που δεν είναι άλλη από την κοινωνική και πολιτική υπεροχή του! Οι αρχές, οι αξίες και τα οράματα του για ελευθερία, δικαιοσύνη, λαϊκή κυριαρχία, αποκέντρωση, αυτοδιοίκηση, συμμετοχικότητα κλπ αλλοτριώθηκαν και κατέστησαν μη πειστικές διακηρύξεις. Ακόμη και το κυρίαρχο σύνθημα των τελευταίων εκλογών, αυτό της νέας αλλαγής, πέρασε απαρατήρητο.
Υπάρχει τρόπος επιστροφής; Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να πραγματοποιήσει την μεγάλη επάνοδο του; Έχει πρόβλημα ηγεσίας ή ουσίας; Μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστη εναλλακτική διακυβέρνηση; Δύσκολα ερωτήματα που δηλώνουν την εσωστρέφεια, εν πολλοίς όμως δικαιολογημένη, που επικρατεί στο κόμμα. Κι αυτό γιατί όλες οι εκλογικές ήττες δημιουργούν ανάλογες καταστάσεις.
Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η μεγάλη ευκαιρία του κινήματος είναι μπροστά του. Το επικείμενο συνέδριο, είναι μια πρώτης τάξεως δυνατότητα για μία, αυτή τη φορά, ουσιαστική, πολιτική και πρωτίστως ειλικρινής ιδεολογική και προγραμματική τοποθέτηση του ΠΑΣΟΚ στο νέο πολιτικό περιβάλλον και στις νέες προκλήσεις της εποχής. Η δυνατότητα ενός πολιτικού φορέα να αναγεννηθεί από τις στάχτες του, όσο ακραίο και αν ακούγεται αυτό, ακριβώς αντικατροπτίζει την πολιτική και κοινωνική δυναμική του. Την ικανότητα του να αλλάξει την νομοτέλεια των πραγμάτων, να μετουσιώσει τις ιδέες του σε σαφείς πολιτικές σταθερές και να τις κάνει πράξη. Έχει πλέον αυτή την ικανότητα το ΠΑΣΟΚ;
Η ιστορία του έχει δείξει ότι μάλλον την έχει, υπό μια σαφή και απαράβατη προϋπόθεση. Την εσωτερική πολιτική συνοχή του. Όλο τον προηγούμενο καιρό, βιώσαμε μια μάχη χαρακωμάτων και έντονων προσωπικών συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων. Σίγουρα σε ένα μεγάλο και πολυσυλλεκτικό κόμμα, τέτοιες καταστάσεις είναι αναμενόμενες και όταν στηρίζονται σε πολιτικές αντιθέσεις, γιατί όχι και γόνιμες. Αποτέλεσε όμως κάτι τέτοιο; Εκφράστηκε καμία νέα πολιτική προσέγγιση; Προσωπικά δεν εντόπισα καμία μα καμία πολιτική διαφοροποίηση μεταξύ, των δύο κυρίως, μονομάχων. Η επιτυχία και περισσότερο η αποτυχία αποτελούν μια συλλογική διαδικασία. Η επιδίωξη ορισμένης μερίδας να προσάψουν στον αρχηγό τους το σύνολο της ήττας ήταν μια άδικη συμπεριφορά γι αυτό και καταψηφίστηκε.
Αν επιτρέπεται η άποψη μου, είδα κατ αρχήν έναν υποψήφιο να έχει αυτοανακηρυχθεί ως μελλοντικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, και λειτουργώντας ως αυτόκλητος μεσσίας, προσπάθησε να πείσει για την ικανότητα του να ηγηθεί του κινήματος, αναδεικνύοντας μόνο τα επικοινωνιακά του χαρίσματα με κινήσεις εντυπωσιασμού και πρακτικές αήθους συμπεριφοράς. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να αυτοαναιρέσει την πλούσια και πολλά υποσχόμενη πολιτική του σταδιοδρομία. Από την άλλη, για να είμαι δίκαιος, η αντίδραση των νικητών της αναμέτρησης με αποκλεισμούς και τακτικές ολοκληρωτικών κινημάτων, δεν οδηγούν πουθενά αλλά κυρίως δεν δημιουργούν τις συνθήκες μιας νέας πολιτικής και κοινωνικής αναγέννησης. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι ευρύτερες συνεννοήσεις και συναινέσεις είναι αυτές που ορίζουν τα όρια της πολιτικής αποτελεσματικότητας. Όσοι τις κατάφεραν, λόγου χάρη ο Κ. Σημίτης και παλαιότερα ο Α. Παπανδρέου, κυριάρχησαν στο πολιτικό σκηνικό της χώρας για δεκαετίες. Αυτό το έχουν ξεχάσει πολλοί μέσα στο κίνημα από ότι φαίνεται.
Το ΠΑΣΟΚ, αν θέλει να χαρακτηρίζεται ως προοδευτικό κίνημα και για να μπορέσει ξανά να αγγίξει την κοινωνία, θα πρέπει να κατανοήσει ότι δεν έχει ανάγκη ηγέτες, αλλά συλλογικότητα, πολιτικό όραμα και τόλμη. Στην εποχή της εικόνας, της μετριότητας, της εύκολης πολιτικάντικης ρητορείας θα πρέπει να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού και να επιδιώξει να επανατοποθετήσει τις ιδέες και την προοπτική πάνω από ανούσιες αντιπαραθέσεις που δεν αφορούν και δεν ενδιαφέρουν κανένα. Τώρα, στην εποχή της απόλυτης κατάπτωσης του πολιτικού συστήματος θα πρέπει να ανοίξει νέους ορίζοντες, να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει τα ενεργά μέλη της κοινωνίας. Να ξαναδώσει προοπτική και ελπίδα σε μια απογοητευμένη γενιά που φαίνεται να έχει χάσει την πίστη της για αλλαγή.
Άλλωστε ο καιρός των αλχημιστών έχει παρέλθει. Σήμερα η ιστορία έχει ανάγκη από συλλογικά πολιτικά και κοινωνικά κινήματα που θα εκφράζουν και θα υπηρετούν τον λαό.
Ως ένα τέτοιο κίνημα ξεκίνησε το ΠΑΣΟΚ, γι αυτό και κυριάρχησε για πάνω από τριάντα χρόνια. Ας ελπίσουμε ότι θα συνεχίσει να πράττει το ίδιο …
Ο δικομματισμός σε κρίση θα ήταν μια πρώτη εκτίμηση. Η δηλωμένη απογοήτευση του κόσμου, που εκφράστηκε σε κάποιο βαθμό κατά τις τελευταίες εκλογές, δεν φαίνεται να εκτονώνεται. Τουναντίον, μεγιστοποιείται και πλήττει κυρίως τον πολιτικό και κοινωνικό χώρο της κεντροαριστεράς. Σήμερα το ΠΑΣΟΚ, αν και στην αξιωματική αντιπολίτευση, βρίσκεται σε μια λανθάνουσα πορεία πολιτικής απαξίωσης και αποδόμησης σε ένα πάλαι ποτέ προνομιακό μέτωπο, αυτό της ιδεολογικής και πολιτικής συγκρότησης του. Ένα μεγάλο ΓΙΑΤΙ πλανάται. Γιατί δεν μπορεί να πείσει, να εκφράσει πειστικά την διαφορετικότητα και την ποιότητα του έναντι της συντηρητικής παράταξης;
Δεν χωρά αμφιβολία ότι απώλεσε την επαφή, την επικοινωνία του με την κοινωνία και πρωτίστως με τις ομάδες αυτές που αποτελούσαν διαχρονικά τον προνομιακό χώρο του. Έχασε την ατμομηχανή του, που δεν είναι άλλη από την κοινωνική και πολιτική υπεροχή του! Οι αρχές, οι αξίες και τα οράματα του για ελευθερία, δικαιοσύνη, λαϊκή κυριαρχία, αποκέντρωση, αυτοδιοίκηση, συμμετοχικότητα κλπ αλλοτριώθηκαν και κατέστησαν μη πειστικές διακηρύξεις. Ακόμη και το κυρίαρχο σύνθημα των τελευταίων εκλογών, αυτό της νέας αλλαγής, πέρασε απαρατήρητο.
Υπάρχει τρόπος επιστροφής; Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να πραγματοποιήσει την μεγάλη επάνοδο του; Έχει πρόβλημα ηγεσίας ή ουσίας; Μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστη εναλλακτική διακυβέρνηση; Δύσκολα ερωτήματα που δηλώνουν την εσωστρέφεια, εν πολλοίς όμως δικαιολογημένη, που επικρατεί στο κόμμα. Κι αυτό γιατί όλες οι εκλογικές ήττες δημιουργούν ανάλογες καταστάσεις.
Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η μεγάλη ευκαιρία του κινήματος είναι μπροστά του. Το επικείμενο συνέδριο, είναι μια πρώτης τάξεως δυνατότητα για μία, αυτή τη φορά, ουσιαστική, πολιτική και πρωτίστως ειλικρινής ιδεολογική και προγραμματική τοποθέτηση του ΠΑΣΟΚ στο νέο πολιτικό περιβάλλον και στις νέες προκλήσεις της εποχής. Η δυνατότητα ενός πολιτικού φορέα να αναγεννηθεί από τις στάχτες του, όσο ακραίο και αν ακούγεται αυτό, ακριβώς αντικατροπτίζει την πολιτική και κοινωνική δυναμική του. Την ικανότητα του να αλλάξει την νομοτέλεια των πραγμάτων, να μετουσιώσει τις ιδέες του σε σαφείς πολιτικές σταθερές και να τις κάνει πράξη. Έχει πλέον αυτή την ικανότητα το ΠΑΣΟΚ;
Η ιστορία του έχει δείξει ότι μάλλον την έχει, υπό μια σαφή και απαράβατη προϋπόθεση. Την εσωτερική πολιτική συνοχή του. Όλο τον προηγούμενο καιρό, βιώσαμε μια μάχη χαρακωμάτων και έντονων προσωπικών συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων. Σίγουρα σε ένα μεγάλο και πολυσυλλεκτικό κόμμα, τέτοιες καταστάσεις είναι αναμενόμενες και όταν στηρίζονται σε πολιτικές αντιθέσεις, γιατί όχι και γόνιμες. Αποτέλεσε όμως κάτι τέτοιο; Εκφράστηκε καμία νέα πολιτική προσέγγιση; Προσωπικά δεν εντόπισα καμία μα καμία πολιτική διαφοροποίηση μεταξύ, των δύο κυρίως, μονομάχων. Η επιτυχία και περισσότερο η αποτυχία αποτελούν μια συλλογική διαδικασία. Η επιδίωξη ορισμένης μερίδας να προσάψουν στον αρχηγό τους το σύνολο της ήττας ήταν μια άδικη συμπεριφορά γι αυτό και καταψηφίστηκε.
Αν επιτρέπεται η άποψη μου, είδα κατ αρχήν έναν υποψήφιο να έχει αυτοανακηρυχθεί ως μελλοντικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, και λειτουργώντας ως αυτόκλητος μεσσίας, προσπάθησε να πείσει για την ικανότητα του να ηγηθεί του κινήματος, αναδεικνύοντας μόνο τα επικοινωνιακά του χαρίσματα με κινήσεις εντυπωσιασμού και πρακτικές αήθους συμπεριφοράς. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να αυτοαναιρέσει την πλούσια και πολλά υποσχόμενη πολιτική του σταδιοδρομία. Από την άλλη, για να είμαι δίκαιος, η αντίδραση των νικητών της αναμέτρησης με αποκλεισμούς και τακτικές ολοκληρωτικών κινημάτων, δεν οδηγούν πουθενά αλλά κυρίως δεν δημιουργούν τις συνθήκες μιας νέας πολιτικής και κοινωνικής αναγέννησης. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι ευρύτερες συνεννοήσεις και συναινέσεις είναι αυτές που ορίζουν τα όρια της πολιτικής αποτελεσματικότητας. Όσοι τις κατάφεραν, λόγου χάρη ο Κ. Σημίτης και παλαιότερα ο Α. Παπανδρέου, κυριάρχησαν στο πολιτικό σκηνικό της χώρας για δεκαετίες. Αυτό το έχουν ξεχάσει πολλοί μέσα στο κίνημα από ότι φαίνεται.
Το ΠΑΣΟΚ, αν θέλει να χαρακτηρίζεται ως προοδευτικό κίνημα και για να μπορέσει ξανά να αγγίξει την κοινωνία, θα πρέπει να κατανοήσει ότι δεν έχει ανάγκη ηγέτες, αλλά συλλογικότητα, πολιτικό όραμα και τόλμη. Στην εποχή της εικόνας, της μετριότητας, της εύκολης πολιτικάντικης ρητορείας θα πρέπει να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού και να επιδιώξει να επανατοποθετήσει τις ιδέες και την προοπτική πάνω από ανούσιες αντιπαραθέσεις που δεν αφορούν και δεν ενδιαφέρουν κανένα. Τώρα, στην εποχή της απόλυτης κατάπτωσης του πολιτικού συστήματος θα πρέπει να ανοίξει νέους ορίζοντες, να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει τα ενεργά μέλη της κοινωνίας. Να ξαναδώσει προοπτική και ελπίδα σε μια απογοητευμένη γενιά που φαίνεται να έχει χάσει την πίστη της για αλλαγή.
Άλλωστε ο καιρός των αλχημιστών έχει παρέλθει. Σήμερα η ιστορία έχει ανάγκη από συλλογικά πολιτικά και κοινωνικά κινήματα που θα εκφράζουν και θα υπηρετούν τον λαό.
Ως ένα τέτοιο κίνημα ξεκίνησε το ΠΑΣΟΚ, γι αυτό και κυριάρχησε για πάνω από τριάντα χρόνια. Ας ελπίσουμε ότι θα συνεχίσει να πράττει το ίδιο …
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου